To już ostatnie zaćmienie Słońca w 2013 roku, będzie jednak bardzo wyjątkowe – hybrydowe 🙂 zaćmienia takie są dość specyficzne i rzadkie ponieważ należą zarówno do zaćmień całkowitych i obrączkowych. To jakie zaćmienie zobaczymy zależy bezpośrednio od miejsca obserwacji fazy maksymalnej zaćmienia, a jest to spowodowane krzywizną Ziemi, z której wynika różna odległość układu Ziemia, Księżyc i rozmiar cienia Księżyca docierającego do Ziemi, a ściślej od miejsca obserwacji (hybrydowe zaćmienia występują w pobliżu wierzchołka cienia księżyca, dlatego pas zaćmienia całkowitego jest bardzo wąski).
Będzie to jedno z niewielu zaćmień hybrydowych, podczas którego w pasie zaćmienia będzie można obserwować zaćmienie obrączkowe, całkowite oraz obrączkowo-całkowite, nie pomijając oczywiście fazy częściowej zaćmienia. Niezwykłość tego zaćmienia podkreśla to, że na końcach pasa, wystąpi jedynie zaćmienie obrączkowe, natomiast w miejscu przejść z zaćmienia obrączkowego w całkowite i z całkowitego w obrączkowe będzie możliwa obserwacja zaćmienia obrączkowo-całkowitego, a wzdłuż większości drogi cienia Księżyca będzie można obserwować całkowite zaćmienie Słońca.
Hybrydowe zaćmienie Słońca w dniu 3 listopada 2013 roku będzie widoczne w pasie, który przechodzi od północnego Atlantyku, przez Afrykę równikową, natomiast obszar zaćmienia częściowego obejmuje: rejon od wschodniej części Ameryki Północnej, północnej części Ameryki Południowej, południowej i południowo zachodniej Europie, Bliski Wschód i prawie całą Afrykę (poza płd częścią RPA)
3 listopada 2013 r. hybrydowe zaćmienie Słońca. Źródło: Eclipse Predictions by Fred Espenak and Jean Meeus (NASA’s GSFC)
Cień Księżyca rozpocznie swój bieg na północnym Atlantyku około 1000 km na wschód od Jacksonville, gdzie o wchodzie Słońca (11:05 UT) będzie widoczne piękne zaćmienie obrączkowe. Dynamiczny przebieg tego zaćmienia podkreśli bardzo szybkie przejście zaćmienia obrączkowego w całkowite, kiedy w ciągu około 15 sekund od początku biegu cienia po powierzchni Atlantyku, cień o szerokości około 4km zniknie zupełnie i rozpocznie się zaćmienie całkowite, którego szerokość pasa całkowitości będzie się zwiększała do miejsca największego zaćmienia 🙂
Kontynuując swój bieg cień Księżyca przesunie się na południowy wschód gdzie już o 11:10 UT szerokość pasa osiągnie 13 km a faza całkowita potrwa około 16 sekund, następnie szerokość pasa całkowitości będzie rosła bardzo szybko, aby o 11:18 UT faza całkowita wyniosła już około 30 sekund. Cień nadal biegnie przez Atlantyk, gdzie ominie o 500 km na południe Wyspy Zielonego Przylądka o 12:00 UT przy długości zaćmienia całkowitego na linii centralnej wynoszącej 1 minutę 18 sekund, wysokość Słońca wyniesie 57°, a szerokość pasa wzrośnie do 56 km.
Największe zaćmienie wystąpi na Atlantyku o 12:47:36 UT, około 330 km od zachodniej Liberii, gdzie oś cienia Księżyca przejdzie najbliżej powierzchni Ziemi, a szerokość cienia wyniesie 57 km. Maksymalny czas trwania fazy całkowitej wyniesie 1 minutę 39 sekund, przy wysokości Słońca nad horyzontem wynoszącej 71°.
3 listopada 2013 r. hybrydowe zaćmienie Słońca (Afryka). Źródło: Eclipse Predictions by Fred Espenak and Jean Meeus (NASA’s GSFC)
Następnie cień Księżyca pobiegnie na wschód przez Wyspy Świętego Tomasza i Książęcą, przybrzeżny Gabon na północ od Port-Gentil w Wonga Wongue Reserve (13:51 UT), gdzie w linii centralnej faza całkowita potrwa 1 minutę i 7 sekund, a wysokość Słońca wyniesie 46° nad horyzontem. Cień Księżyca przemierzy Gabon w ciągu 9 minut, aby następnie przejść przez Demokratyczną Republikę Konga, gdzie szerokość pasa wyniesie 36 km, a czas trwania fazy całkowitej będzie wynosił 48 sekund.
Pas całkowitości biegnie dalej na północny wschód ciągle zmniejszając swoją szerokość, aby osiągnąć zachodnią granicę Ugandy, gdzie faza całkowita potrwa już tylko 23 sekundy ze Słońcem na wysokości 18° o (14:22 UT). Następnie pas przemierzy rejony północnej Kenii (w tym jezioro Turkana „Rudolfa”), gdzie w linii centralnej czas fazy całkowitej wyniesie już tylko 14 sekund (14:25 UT).
Podczas ostatnich 2 minut i 30 sekund, cień Księżyca dotrze na południe Etiopii, gdzie przed dotarciem do Somalii, gdzie będzie widoczne piękne zaćmienie obrączkowe o zachodzie Słońca, które faza maksymalna potrwa już tylko około 1 sekundę ! 🙂
W ciągu 3,3 godziny zaćmienia, cień Księżyca przemierzy dystans około 13.600 km i obejmie 0,09% powierzchni Ziemi.
Będzie to 23. zaćmienie należące do okresu Saros 143.
Dane Saros 143:
Pierwsze zaćmienie = 07 marca 1617 r.
Ostatnie zaćmienie = 23 kwietnia 2897 r.
Długość cyklu Saros 143 = 1280.14 lat.
Liczba zaćmień Saros 143 = 72
Częściowe = 30
Obrączkowe = 26
Całkowite = 12
Hybrydowe = 4
Zapowiada się zatem bardzo ciekawe zaćmienie, ale dość trudne w planowaniu i obserwacji z uwagi na wysokie koszty wyprawy do Afryki (nie wyłączając rejonów niebezpiecznych) oraz z uwagi na bardzo wąski pas zaćmienia i krótki czas fazy całkowitej. Dodatkowym utrudnieniem będą dwa piękne zaćmienia obrączkowe o wschodzie i zachodzie zaćmionego Słońca, co może czasem spowodować spory dylemat, gdzie lecieć, płynąć i jakie zaćmienie zobaczyć… całkowite, obrączkowe o wschodzie lub zachodzie Słońca, czy obrączkowo-całkowite, a może częściowe – powodzenia w wyborze, ponieważ następnego takiego zaćmienia w naszym życiu w tym samym miejscu już nie zobaczymy. Osobiście myślę, żę najtrudniejsze w obserwacji, a zwłaszcza w astrofotografii będzie zaćmienie „obrączkowo-całkowite”, które jest prawdziwym wyzwaniem i wymaga największej precyzji nie tylko w planowaniu i obliczeniach, czy dotarciu do miejsca obserwacji ale dokładnego pomiaru czasu i bardzo dobrego opanowania sprzętu, aby uchwycić jedno, a w zasadzie dwa zaćmienia w jednym (balansujące pomiędzy całkowitym, a obrączkowym), które nie dość, że jest bardzo rzadkie, to z uwagi na astrofotografię bardzo trudne do przewidzenia i obliczenia czasów ekspozycji… Myślę, że każdy znajdzie swoje miejsce w pasie liczącym ponad 13 tys km 🙂
Dla ułatwienia podaję ciekawe linki:
- Interaktywna mapa zaćmienia
- Animacja przebiegu zaćmienia
- Transmisja LIVE (1)
- Transmisja LIVE (2)
- Transmisja LIVE (3)
- Transmisja LIVE (4)
- Transmisja LIVE (5)
Życzę jak zawsze udanych obserwacji i pogody 🙂